Misschien dat je het recht wel had. Misschien dat het ondanks alles had gemogen. Misschien dat het – boven alles – ook de enige juiste reactie was geweest. Een kloppende reactie was geweest, in ieder geval. Maar je kon het niet. Alles in jou kon het niet, en durfde vooral ook niet.

Liever sterven, dan boos zijn

En je snapt dat ze dat niet begrijpen. Je snapt dat ze van alles vinden, en vragen, en zeggen, en dat je eigenlijk niet eens kan ontkennen dat het klopt, wat ze dan zeggen. En toch… toch blijft jouw grootste bedreiging misschien wel niet de boosheid van een ander, maar vooral die van jezelf. Bang, doodsbang, voor het monster wat dan uitbreekt, en de duisternis die daar op volgt.

Want in jouw duisternis leeft niets, behalve de herinneringen

Herinneringen aan toen, aan later, aan al die keren dat je boos had kunnen zijn, had mogen zijn, maar het niet werd. Aan al die keren dat je je stilhield, zweeg, zorgde en verzorgde. Aan al die keren dat je alles deed om de rust te kunnen bewaren en de harmonie weer te herstellen. Met name dat was voor jou niet alleen figuurlijk, maar vooral ook letterlijk van levensbelang.

Alleen in harmonie lukte het je zonder angst te leven

En dus deed je er alles voor. Te veel ook, en te vaak, tot je niet meer anders kon dan lief zijn, dan volg- en zorgzaam zijn. Je schoolrapporten stonden er dan ook vol mee, hoe prettig je in de omgang was, hoe vriendelijk en attent. ‘Een fijne leerling om in de klas te hebben, je hebt er geen omkijken naar.’

Het stond er echt.

Blijkbaar doorzag niemand dat het braafste meisje van de klas een gapend gat verhulde

Begrijpelijk, misschien ook wel, want dwars lag je nooit en boos werd je zelden. Eigenlijk alleen als een ander onrecht werd aangedaan, dan stond je op en liet je van je horen. ‘Goh,’ zeiden ze dan, ‘nooit geweten dat jij zo boos kon worden.’

‘Jullie weten wel meer niet’, dacht jij dan, en hield het zelfdestructieve gedrag dat meestal op zo’n uitbarsting volgde vervolgens voor jezelf.

Ze lijken vaak zo prettig, die types die nooit boos worden

Die ongeacht de situatie steeds opnieuw over hun hart strijken, die eindeloos begrip opbrengen en over lijken te lopen van compassie en vergeving. Maar vergeet nooit dat schijn bedriegt, of op z’n minst behoorlijk kan bedriegen.

Vergeet het niet, dat voor sommigen de ervaring van hun eigen boosheid zo levensbedreigend kan voelen, dat ze alles zullen doen om er steeds opnieuw aan te ontsnappen. Om steeds opnieuw te doen alsof het er niet is.

Net zolang tot het er op een dag, in alle harmonie en veiligheid, eindelijk kan zijn.